Industria globale e luksit, e cila është përballur me dobësimin e kërkesës dhe erozionit të klientëve muajt e fundit, mund të goditet më tej nga lufta tregtare gjithnjë e më agresive midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara.
Rritja e fundit e tarifave të SHBA-së për mallrat kineze në një masë marramendëse prej 245 për qind mund të përbëjë një kërcënim kyç për sektorin tashmë të cenueshëm të mallrave luksoze. Me këtë vendim, presidenti amerikan Donald Trump ka tronditur themelet e industrisë globale të modës dhe kozmetikës.
Deri vonë, industria e luksit ishte epoka e artë e ekonomisë globale. Pavarësisht pandemisë, inflacionit dhe pabarazisë në rritje, tregu i luksit është rritur më shpejt se kurrë.
Sipas kompanisë konsulent Bain&Company, në vitin 2023, ajo arriti në 1500 miliardë euro mbresëlënëse. Por tashmë në fund të vitit të kaluar u vunë re ngadalësime serioze sidomos në Evropë dhe SHBA, ndërkohë që Kina, si tregu më i madh i së ardhmes, nuk e ka rikuperuar ende plotësisht fuqinë blerëse pas disa vitesh bllokime.
Në një kohë pasigurie dhe tensionesh ekonomike në rritje, sektori i luksit po përballet me një kthesë të rëndësishme. Pyetja kryesore nuk është vetëm nëse markat do të ruajnë pjesën e tyre të tregut, por edhe nëse do të kenë sukses në ripërcaktimin e vlerës së luksit në një botë ku origjinaliteti, qëndrueshmëria dhe përvoja po bëhen më të rëndësishme se vetë etiketa.
Çanta lëkure, këpucë, kozmetikë luksoze dhe parfume – të gjitha këto janë produkte që shiten dhe konsumohen në sasi të mëdha si në Kinë ashtu edhe në SHBA, transmeton KosovaPress.
Gucci dhe Louis Vuitton janë brnedet më të kërkuara në tregun amerikan, ndërsa shitje të konsiderueshme shënojnë edhe Chanel, Dior dhe Burberry. Nga ana tjetër, tregu kinez pëlqen tradicionalisht Chanel dhe Dior, por edhe ikona luksoze si Prada, Rolex dhe Hèrmes.
Njoftimet e tarifave të SHBA-së dhe ndryshimet e papritura kanë çuar në një rënie të vlerave të aksioneve në bursat botërore, por edhe në një goditje të rëndë për besimin e konsumatorëve.
LVMH, një konglomerat luksi që shpesh merret si barometër i industrisë, pa të ardhurat të ranë me 2% në tremujorin e parë të 2025, në 20.3 miliardë euro.
Segmenti i modës dhe produkteve prej lëkure ra me 4%, ndërsa parfumet dhe produktet kozmetike ngecën. Sektori i verërave dhe pijeve alkoolike rezultoi akoma më keq, me një rënie prej 8%, ndërsa orët dhe bizhuteritë shënuan një rritje modeste prej 1%.
Është interesante se aktualisht rritja më e madhe shënohet në brendet më të vogla, të veçanta dhe nën-brendet e kompanive tashmë të themeluara. Përveç kësaj, ka një zhvendosje gjithnjë e më të theksuar drejt përvojave luksoze dhe objekteve të mirëqenies, në krahasim me mallrat tradicionale.
Në bursë, aksionet e Lululemon Athletica ranë 20.7% gjatë muajit mars në bursën Nasdaq. Prada Group ra 23.4% në bursën e Hong Kongut, ndërsa Kering ra 26.3% dhe LVMH 19.9% në bursën Euronext Paris.
SHBA gjithashtu importon një sërë produktesh luksoze nga BE – nga vera dhe djathi, te çokollata, makinat dhe rrobat e stilistëve. Edhe pse tarifa për mallrat e BE-së tani për tani është ulur nga 20 në 10 për qind për 90 ditë, ka edhe tarifa shtesë 25 për qind për çelikun, aluminin dhe makinat, të cilat mund të kalojnë në çmimet përfundimtare për konsumatorët.
Deri në vitin 2030, deri në 80% e rritjes së tregut të luksit do të vijë nga Kina, India dhe vendet e Azisë Juglindore, vlerëson Bain&Company.
Në të njëjtën kohë, industria e luksit karakterizohet nga një zinxhir furnizimi kompleks dhe shpesh jo transparent, në të cilin pjesë të veçanta të produktit udhëtojnë midis disa kontinenteve, duke krijuar kosto shtesë që mund të reflektohen në çmimin përfundimtar të shitjes me pakicë.
Ngadalësimet ekonomike globale, veçanërisht në Kinë, kanë çuar tashmë konsumatorët në racionalizimin e shpenzimeve. Inflacioni dhe normat e larta të interesit e thelluan më tej krizën, duke i shtyrë klientët t’i drejtohen produkteve më të qëndrueshme dhe të përballueshme në vend të blerjeve me impuls luksoz.
Në të njëjtën kohë, brendet e shumta luksoze rritën ndjeshëm çmimet dhe prodhimin në periudhën pas pandemisë, por nuk ndoqën domosdo ndryshimet e tregut me inovacion dhe qasje kreative, të cilat çuan në një humbje të ekskluzives dhe atraktivitetit.
Rritja e tarifave doganore ka hapur gjithashtu hapësirë për një lloj të ri fenomeni tregu – një shpërthim në shitjet e imitimeve luksoze.
Prodhuesit kinezë, që shpesh pretendojnë se janë partnerë origjinalë OEM (prodhues pajisjesh origjinale) për brendet, po përdorin TikTok dhe rrjete të tjera për të ftuar konsumatorët amerikanë të blejnë produktet e tyre “memece”, të tilla si çanta imituese Birkin ose dollakë Lululemon – me çmime dukshëm më të ulëta.
Edhe pse pretendimet e tyre për të njëjtën cilësi janë shpesh të pabazuara, platformat si DHgate, një shitës me shumicë kineze në internet, kanë parë rritje të madhe dhe aktualisht janë ndër aplikacionet më të shkarkuara në SHBA.
Sipas një raporti të fundit nga firma konsulent McKinsey, sektori global i luksit mund të rritet nga 1-3 për qind në vit deri më 2027. Kjo është dukshëm më pak krahasuar me rritjen mesatare vjetore prej 5% midis 2019-2023, dhe deri në 9% midis 2021-2023.
Banka e Amerikës vlerëson se konsumatorët amerikanë përbënin rreth 21% të shpenzimeve globale të luksit në vitin 2024, ndërsa analistët e Bain & Company theksuan se 2% e Kinës mori pjesë me 2.4% dhe 2% në 2.
Sipas vlerësimeve të Bain & Company, deri në vitin 2030, deri në 80% e rritjes në tregun e luksit do të vijë nga Kina, India dhe vendet e Azisë Juglindore. Gjenerata Z dhe i ashtuquajturi brezi Alpha (i lindur pas vitit 2010) do të luajnë një rol kyç në formimin e tendencave të reja, duke preferuar produkte digjitale, të qëndrueshme dhe të personalizuara.
Perceptimi i tyre për luksin është i ndryshëm – më shumë eksperiencë, më pak i lidhur me logot dhe gjithnjë e më shumë i fokusuar në vlera të tilla si origjinaliteti, prodhimi etik dhe përgjegjësia sociale.
Ndër markat që aktualisht përballen me sfida serioze, dallohen Kering dhe markat e saj kryesore Gucci dhe Balenciaga. Gucci, e cila dikur ishte shtytësi i rritjes së tregut të luksit, po sheh një ngadalësim të shitjeve dhe analistët përmendin një problem gjithnjë e më të theksuar të ngopjes, si dhe mungesën e inovacionit në koleksionet e reja.
Nga ana tjetër, Balenciaga humbi një pjesë të klientëve të saj besnikë pas polemikave publike dhe ende po përpiqet të rikthejë besimin e tregut.
Nga ana tjetër, Miu Miu, një nën-markë e Prada, u bë një fitues surprizë në vitin 2024 – ajo u emërua marka më e kërkuar sipas motorit të kërkimit të modës Lyst. Kombinimi i dizajnit nostalgjik, shpirtit rinor dhe pozicionimit strategjik në mediat sociale i ka sjellë rritje shpërthyese në popullaritet.
Hermès, i cili kultivon një model ekskluziv, stabiliteti dhe rritjeje të përmbajtur, po rezulton të jetë më elasticiteti në kohë pasigurie. Politika e tyre e disponueshmërisë së kufizuar dhe kontrollit të rreptë të shpërndarjes u ka siguruar atyre përfitim të lartë dhe klientelë besnike. Rolex, si simbol i luksit me vlerë afatgjatë, mbetet gjithashtu ndër markat më të dëshirueshme edhe në kohë krize.
LVMH, edhe pse ende konglomerati më i madh i luksit në botë, po përjeton një ngadalësim të lehtë, por falë diversifikimit (nga moda, te vera, te parfumet), ajo ruan ende një pozicion të qëndrueshëm. Markat e tyre si Dior dhe Louis Vuitton mbeten ndër më fitimprurësit, megjithëse janë gjithnjë e më të varur nga brezat e rinj dhe tregu aziatik.
Është interesant fakti se studimet e shumta tregojnë se në kohë krize, veçanërisht pas pandemisë dhe në kohë tensionesh gjeopolitike, një segment i caktuar i konsumatorëve synojnë produkte luksoze më shumë se zakonisht. Ky fenomen njihet si “efekti i buzëkuqit” – fenomen në të cilin, përballë pasigurisë, njerëzit kërkojnë doza të vogla luksi për t’u ndjerë më mirë.
Ndërsa mund të mos blejnë çanta dore prej 5000 eurosh, shumë konsumatorë do të përballojnë buzëkuqin Chanel ose parfumin Dior për të “shpërblyer” emocionalisht veten e tyre.
Luksi bëhet një mjet vetë-afirmimi dhe madje një formë kontrolli mbi jetën e dikujt në momentet kur gjithçka duket e pasigurt.
Po kështu, të ashtuquajturit klientët “High-end” – ata që shpenzojnë më shumë se 40 mijë euro në vit për luksin – ende nuk po ngadalësohen dhe po mbajnë tregun gjallë. Me fjalë të tjera, luksi po bëhet gjithnjë e më luksoz dhe i pandryshuar për më të pasurit, dhe gjithnjë e më pak i qasshëm për të gjithë të tjerët.
Po kështu, luksi po bëhet gjithnjë e më shumë një investim. Sidomos në segmente si orët, çantat dhe bizhuteritë. Koleksionet, botimet e kufizuara dhe pjesët me vlerë të mundshme rishitëse po bëhen të dëshirueshme si një alternativë ndaj tregjeve të paqëndrueshme të kapitalit, raporton KosovaPress.
Në vitet e ardhshme, industria e luksit do të detyrohet të ripërcaktojë qëllimin e saj dhe nuk mund të llogarisë më në formulat e vjetra të suksesit. Tregu po kërkon më pak logo dhe më shumë kuptime reale. Më pak prodhim masiv, më shumë autenticitet.
Brendet që dinë të përshtaten, përmes koleksioneve të qëndrueshme, inovacioneve digjitale, përvojave ekskluzive dhe qëndrueshmërisë – jo vetëm që mund t’i mbijetonin këtij tranzicioni global, por të dilnin më të fortë prej tij, sepse në një botë ku gjithçka është në dispozicion, luksi nuk është më një çështje parash, por e historisë që tregon./kp
