Në funksionim që nga viti 2011, Iron Dome është linja e parë e mbrojtjes së Izraelit kundër raketave. Ne folëm me një ekspert për të kuptuar se si funksionon sistemi.
Më 7 tetor, militantët e Hamasit lëshuan një breshëri raketash nga Rripi i Gazës i bllokuar drejt Izraelit, si pjesë e një sulmi të befasishëm që ka rindezur konfliktin izraelito-palestinez.
Çelësi për zmbrapsjen e raketave në anën izraelite është Iron Dome, një sistem i mbrojtjes raketore që është bërë një gur themeli i sigurisë së vendit që nga vendosja e tij fillestare në 2011.
Në muajt që pas sulmit të Hamasit dhe ofensivës ushtarake hakmarrëse të Izraelit në Gaza, Kupola e Hekurt është testuar edhe një herë me sulmet nga Irani më 13 dhe 14 prill dhe së fundmi më 1 tetor .
Në prill, rreth 300 dronë, raketa balistike dhe lundruese u lëshuan nga Teherani pas një sulmi të dyshuar izraelit në një konsullatë iraniane në Siri. Shumica e tyre u kapën nga Kupola e Hekurt.
Më 1 tetor, rreth 200 predha u qëlluan mbi Izraelin si hakmarrje për sulmet ajrore të fundit izraelite kundër objektivave të Hezbollahut dhe një inkursion të kufizuar tokësor në Liban. Përsëri, Iron Dome kapi shumë, por jo të gjitha raketat.
Si funksionon saktësisht Iron Dome?
Zhvilluar nga kompania shtetërore izraelite e mbrojtjes, Rafael, ajo ka rezultuar të jetë veçanërisht efektive gjatë viteve. Autoritetet izraelite kanë pohuar se teknologjia ushtarake krenohet me një shkallë suksesi prej 90 për qind në kapjen e raketave armike.
Çdo bateri Iron Dome, nga të cilat besohet se janë të paktën 10 në funksion në territorin izraelit, ka tre komponentë. I pari është një radar që zbulon raketat që vijnë. Pastaj është raketa interceptor Tamir që lëshohet për të kapur raketën që hyn në ajër.
Së fundi, ekziston një qendër komandimi dhe kontrolli e cila përmban softuerin që krijon dhe dërgon mesazhin nga radari në raketën interceptuese.
Sistemi është projektuar për të kapur raketa me një distancë prej 4 km deri në 70 km.
Sa efektiv është Iron Dome?
Pavarësisht shkallës 90 për qind të suksesit të ofruar nga zyrtarët ushtarakë izraelitë, Jean-Loup Samaan, një studiues i lartë në Institutin e Lindjes së Mesme të Universitetit të Singaporit, e përshkruan çështjen e efektivitetit të Kupolës së Hekurt si “shumë kontestuese”.
“Arsyeja për këtë është në fund të ditës, ne duhet të mbështetemi në vlerësime dhe të dhëna, të cilat janë të dhënat e qeverisë izraelite,” shpjegoi ai për Euronews Next.
“Deri më tani, ajo që ka thënë qeveria izraelite është se efektiviteti i Iron Dome është goxha i lartë. Ata kanë folur për një normë përgjimi prej 90 për qind. Pyetja është së pari, çfarë do të thotë saktësisht ajo shkallë përgjimi?” shtoi ai.
Samaan thekson se Iron Dome vetëm kap ose shkatërron raketa të cilat konsiderohen se kërcënojnë zonat urbane civile.
“Nëse keni një raketë që dërgohet nga Gaza në një zonë të papopulluar në Izrael, Iron Dome nuk do të aktivizohet. Kështu që është e vështirë të thuhet saktësisht se çfarë qëndron prapa normës 90 përqind të efektivitetit,” tha ai.
Çështja tjetër që lidhet me efektivitetin e Kupolës së Hekurt është se Samaan pretendon se sistemi nuk e ka penguar Hamasin ose grupet e tjera militante palestineze nga lëshimi i sulmeve me raketa që synojnë territorin izraelit.
“Të shtunën, më 7 tetor, Hamasi lëshoi më shumë raketa, në thelb, sesa gjatë dhjetë ditëve të fundit të konfliktit midis Hamasit dhe Izraelit në 2021,” tha Samaan.
“Kështu që na tregon se Iron Dome, po, mund të jetë efektiv operacionalisht, por strategjikisht nuk i pengon realisht organizatat palestineze,” shtoi ai.
Si financohet Iron Dome?
Mbajtja funksionale e Iron Dome ka një çmim të lartë. Sipas Samaan, vetëm një nga raketat përgjuese Tamir vlerësohet të kushtojë rreth 50,000 dollarë (47,251 euro).
Fillimisht financimi i Iron Dome u ndërmor nga Izraeli, por për shkak të kostos së lartë të sistemit, vendit i është dashur të mbështetet në aleatin e tij prej kohësh, Shtetet e Bashkuara.
Një raport nga Shërbimi i Kërkimeve të Kongresit Amerikan thotë se SHBA-ja ka kontribuar me afro 3 miliardë dollarë (2.8 miliardë euro) për bateritë, interceptorët, kostot e bashkëprodhimit dhe mirëmbajtjen e përgjithshme.
“Duke filluar nga viti 2016, SHBA dhe Izraeli konsideruan se mbështetja për mbrojtjen raketore të Izraelit dhe në veçanti për zhvillimin dhe prodhimin e Iron Dome ishte një pjesë qendrore e marrëdhënieve dypalëshe,” shpjegoi Samaan.
“Ideja ishte që Izraeli ishte në gjendje të gjente një teknologji që mund të mbronte territorin e tij, por financiarisht ai ka nevojë për mbështetjen e SHBA-së për të ruajtur këtë aftësi”, shtoi ai.
Reuters raportoi të enjten se presidenti amerikan Biden do të kërkonte 14 miliardë dollarë të tjerë (13.2 miliardë euro) ndihmë ushtarake për Izraelin nga Kongresi.
Frika nga përshkallëzimi
Në ditët e para të konfliktit aktual, numri i madh i raketave që Hamasi lëshoi drejt Izraelit, që vlerësohet të jetë midis 2,200 dhe mbi 3,000 (edhe pse Hamasi pretendon se ka gjuajtur 5,000), dukej se kishte sukses në mposhtjen e sistemit.
Ndoshta shqetësimi më i madh aktualisht, në lidhje me aftësinë e Iron Dome për të vazhduar mbrojtjen e territorit izraelit, është perspektiva e një përshkallëzimi rajonal në konfliktin aktual.
“Një nga arsyet pse Izraeli, dhe ndoshta më e rëndësishmja SHBA, dëshiron të parandalojë përshkallëzimin rajonal është se nëse Hezbollahu në Liban fillon të përfshihet në konflikt, Hezbollahu ka një aftësi shumë më të madhe zjarri sesa Hamasi”, tha Samaan. .
“Ai ka qindra mijëra raketa. Kështu që Hezbollahu mund ta pushtojë shumë shpejt Iron Dome”.
Që nga mesi i shtatorit, Izraeli ka nisur një operacion kundër Hezbollahut.
Më 17 shtator, mijëra pager shpërthyen në Liban, duke vrarë dhe gjymtuar operativë të Hezbollahut, të ndjekur të nesërmen nga një valë e re shpërthimesh në pajisje, duke përfshirë telekomandë.
Izraeli njoftoi më 20 shtator se kishte vrarë Ibrahim Akil, komandantin ushtarak të Hezbollahut, së bashku me më shumë se 30 të tjerë në sulmet ajrore në Bejrut.
Rreth 1200 izraelitë u vranë ose u morën peng në sulmin e Hamasit më 7 tetor.
Si përgjigje, Izraeli urdhëroi një “rrethim të plotë” të Rripit të Gazës, ka bombarduar enklavën me sulme ajrore dhe ka nisur një fushatë tokësore brenda territorit palestinez.
Ekspertët e OKB-së kanë ngritur “shqetësime serioze humanitare dhe ligjore” lidhur me rrethimin, me Gazanët të privuar nga ushqimi, uji, energjia elektrike dhe karburanti.
Ministria palestineze e shëndetësisë ka raportuar se 41,595 njerëz janë vrarë në Gaza që nga 29 shtatori./euronews/
