California po lufton me zjarret e furishme rreth Los Agelesit, duke lënë disa të vdekur dhe shumë të plagosur. Rreziku është veçanërisht i mprehtë në zonën e Palisades, ku më shumë se 100 mijë banorë janë urdhëruar të evakuohen. Ekzistojnë gjithashtu shqetësime për fatin e dy ndërtesave historike gjermane në Palisades që kanë një rëndësi të madhe kulturore: Shtëpia Thomas Mann dhe Villa Aurora.
Villa Aurora, një vilë e përpunuar e stilit spanjoll në vitin 1927 që dikur ishte një qendër intelektuale për njerëzit që ikën nga Gjermania naziste, ndodhet në afërsi të zjarreve dhe ka pësuar dëme nga flakët.
“Ka indikacione të para se pjesë të Villa Aurora ishin në gjendje t’i rezistonin zjarreve shkatërruese. Megjithatë, ndërtesa vazhdon të jetë në zonën e rrezikut”, detajohet në një njoftim për medie në faqen e internetit të ndërtesave. “Një vlerësim gjithëpërfshirës i dëmeve mbetet ende për t’u bërë, kështu që aktualisht nuk jemi në gjendje të bëjmë një vlerësim përfundimtar të dëmtimit të ndërtesës, orendive historike dhe bibliotekës”.
Njoftimi për medie dha gjithashtu një përditësim mbi gjendjen e Shtëpisë së Thomas Mann, duke e përshkruar gjendjen e saj si “të padëmtuar” ndërsa theksoi, “Edhe kjo është një pamje momentale, pasi situata mund të ndryshojë në çdo kohë: Ndërtesa vazhdon të jetë në rrezik dhe zona është evakuuar”.
Sipas shefit të zjarrfikësve të qarkut të Los Angelesit, Anthony Marrone, mbi 1000 ndërtesa janë shkatërruar për shkak të një zjarri, shumica e të cilave janë në lagjen e pasur Palisades të qytetit. Një numër figurash të Hollywoodit dhe të famshëm kanë shtëpi në Palisades, duke përfshirë Tom Hanks, Jennifer Aniston dhe Billy Crystal.
Si shtëpia e Thomas Mann ashtu edhe Villa Aurora kanë një rëndësi të madhe për Gjermaninë dhe shërbejnë si qendra kulturore dhe vende shkëmbimi midis miqve ndërkombëtarë. Dy ndërtesat drejtohen nga një fondacion, por financohen tërësisht nga Ministria e Jashtme Federale Gjermane dhe komisionari i Qeverisë Federale për Kulturën dhe Median.
Qeveria gjermane bleu ish-rezidencën amerikane të laureatit të çmimit “Nobel”, Thomas Mann, për ta shpëtuar atë nga prishja në vitin 2016. Ajo kishte për qëllim të nxiste dialogun transatlantik si “një vend për meditim dhe diskutim rreth sfidave të përbashkëta të kohës sonë”, ndërsa shërbente “si një vend i përkujtimit të historisë së mërgimit në të gjitha format e saj”, thuhet në faqen e internetit të ndërtesës.
Qeveria gjermane ka shprehur shqetësimin për fatin e ndërtesave në mes të zjarreve.
“Shkatërrimi i këtyre vendeve të rëndësishme kulturore do të ishte një katastrofë kulturore. Ato janë simbole të mërgimit dhe lirisë së artit” i tha agjencisë së lajmeve DPA komisionarja Federale për Kulturën dhe Median, Claudia Roth. Roth ka thënë se shpreson që dy institucionet e rëndësishme kulturore të mund të ruhen dhe të vazhdojnë punën e tyre.
Thomas Mann, autori fitues i çmimit “Nobel” e autor i veprave duke përfshirë “Mali Magjik” dhe “Jozefi dhe vëllezërit e tij”, iku në SHBA në vitin 1938 pasi nazistët erdhën në pushtet në Gjermani.
Vila, në të cilën Mann jetoi midis 1942 dhe 1952, ndodhet në skajin perëndimor të Los Angelesit.
Ndërsa jetonte në SHBA, Mann u bë një figurë kryesore e intelektualëve gjermanë të mërguar.
“Gjermania është kudo që të jemi” u tha ai mbështetësve të tij. Vitet e fundit falë financimit nga qeveria gjermane, ndërtesa ka pritur studentë nga e gjithë bota në një sërë disiplinash.
Villa Aurora, një kryevepër mahnitëse arkitekturore, ka gjithashtu një rëndësi unike historike. Marta dhe Lion Feuchtwanger, një çift hebre që duhej të iknin nga Gjermania naziste, blenë pronën në vitin 1943 dhe e kthyen atë në një qendër për refugjatët nga Gjermania. Aty mbanin rregullisht koncerte, lexime dhe pritje. Ndër emrat e famshëm që erdhën dhe shkuan ishin dramaturgu Bertolt Brecht, ylli i filmit pa zë Charlie Chaplin dhe kompozitori Hanns Eisler.
Çdo vit, Villa Aurora dhe Shtëpia Thomas Mann shpërblejnë deri në njëzet grante për artistët që punojnë në artet pamore, filmin dhe letërsinë për një qëndrim tre mujor në Villa Aurora në Los Angeles.
Bursa përcakton që pjesëmarrësit duhet të jenë banorë të Gjermanisë, megjithëse nuk kërkohet shtetësia gjermane, që do të thotë se shumë prej tyre vijnë nga e gjithë bota, që punojnë në një sërë disiplinash krijuese – nga filmi në letërsi.
Duke folur arkitekturisht, Villa Aurora është një perlë. Ajo u ndërtua në vitin 1927 si një shtëpi me 14 dhoma në stilin e Rilindjes Koloniale Spanjolle prej 6700 metrash katrorë mes gjelbërimit të harlisur. Investitori origjinal i shtëpisë, Arthur A. Weber, udhëtoi për në Andaluzi dhe u frymëzua nga Katedralja Teruel në afërsi të Seviljes për dizajnin e tij. Nuk u kursye asnjë shpenzim për ta bërë ndërtesën sa më “evropiane” – tavanet prej druri u dërguan nga Spanja dhe një shatërvan i Rilindjes u importua nga Toskana. Prekjet lokale përfshinin mure me dru të kuq dhe pllaka të frymëzuara nga mure të bëra nga “Malibu Tile Company”. Shtëpia ishte gjithashtu e pajisur me komoditetet më të fundit teknike – madje kishte një organo teatri që shoqëronte projeksionet e filmave pa zë, të cilët ishin të gjithë bujë në vitet 1920.
Kur Feuchtwangers u shpërngulën në vitin 1943 pasi u larguan nga nazistët, thuhet se ndërtesa ishte aq e rrënuar sa i kaluan netët e tyre të para në kopsht në thasë gjumi, sipas historisë gojore të Marta Feuchtwanger. Ata përfundimisht e rregulluan vendin dhe e bënë një qendër për intelektualët në mërgim.
Zjarri i Palisades që po shpërthen në zonën bregdetare midis Malibu dhe Santa Monica është përhapur në më shumë se 17 mijë hektarë. Konsiderohet të jetë zjarri më shkatërrues ndonjëherë në Los Angeles. /DW
