Një radar i ri do t’u mundësojë shkencëtarëve të kapin detaje të papara të dritave veriore. Pajisja e re, EISCAT_3D, është në ndërtim në Norvegji, Suedi dhe Finlandë dhe do të lejojë për herë të parë matjen e aurorave në 3D.
Ky radar mund të ndihmojë në zbulimin e sekretet e jonosferës së Tokës dhe në kuptimin e ndërveprimit të saj me motin hapësinor, duke ofruar një pamje më të thellë për aurorat në planetin tonë dhe më gjerë.
Jonosfera është një rajon i atmosferës së sipërme të Tokës, që shtrihet nga rreth 30 milje deri në 400 milje mbi sipërfaqen e Tokës. Karakterizohet nga një përqendrim i lartë i joneve të ngarkuara dhe elektroneve të lira, të cilat krijohen nga jonizimi i gazeve atmosferike nga rrezatimi ultravjollcë (UV) dhe rrezet X nga dielli.
Dritat veriore dhe jugore ndodhin kur grimcat e ngarkuara nga dielli, të cilat dalin nga një nxjerrje në masë koronale, ndërveprojnë me fushën magnetike të Tokës gjatë një stuhie gjeomagnetike dhe përplasen me gazrat në jonosferë, duke prodhuar shfaqje spektakolare të dritës.
“Jonosfera është komplekse dhe ndryshon vazhdimisht nga dita në ditë për shkak të ndryshimeve në kushtet e motit të hapësirës. Edhe ndryshimet e vogla në jonosferë mund të shpërndajnë valët e radios nga satelitët, duke ndërprerë komunikimet dhe GPS, tek të cilat shoqëria po mbështetet gjithnjë e më shumë,” tha Rosie Johnson, një studiuese në Universitetin Aberystwyth, e cila do të përdorë radarin për të studiuar jonosferën.
“Fokusi ynë do të jetë përdorimi i rezolucionit të paprecedentë të EISCAT_3D për të kuptuar ndryshimet në shkallë të vogël të jonosferës dhe ndikimin e kësaj në sistemet teknologjike.”
Aurorat krijohen nga grimcat e ngarkuara nga dielli që përplasen me atomet dhe molekulat atmosferike. Grimcat transferojnë energji tek atomet dhe i bëjnë ato të “eksitohen”. Ndërsa atomet e ngacmuara kthehen në gjendjen e tyre normale, ato lëshojnë energjinë e tepërt në formën e dritës, që ne e shohim si aurora.
“Në nivele më të ulëta energjie, grimcat e oksigjenit prodhojnë dritë të kuqe. Azoti në jonosferë prodhon dritë vjollce, e cila mund të kombinohet me ngjyrat e tjera të aurorës për të krijuar nuanca rozë dhe portokalli. Këto reaksione krijojnë atë që ne shohim si Dritat e Veriut,” tha Johnson. /newsweek/
