Kur kryeministrja italiane Giorgia Meloni zbuloi planin e saj kryesor për të trajtuar azilkërkuesit në Shqipëri, u prezantua si një përgjigje madhështore për krizën e emigracionit në Evropë.
Por një vit dhe 67.5 milionë euro më vonë, skema ka ngecur në harresë gjyqësore pa asnjë mundësi për trajtimin e azilkërkuesve, ndërtesat bosh që tashmë po shemben dhe personelin italian që kthehet në shtëpi.
“Dukej si një qytet fantazmë”, tha për POLITICO bashkë-presidentja e Volt Europe, Francesca Romana D’Antuono, e cila vizitoi qendrën e paraburgimit në Gjadër në fund të nëntorit dhe mori pjesë në protestat kundër kampit me aktivistë vendas.
“Por më pas, kur hymë, kishte shumë police”.
“Çështja është se ata nuk bëjnë asgjë gjatë gjithë ditës, sepse në të vërtetë nuk ka asgjë për të bërë”.
Sipas D’Antuono, oficeri i lartë i policisë që i shoqëroi në vizitë ishte i pakënaqur me marrjen në pyetje të stafit.
“Unë mendoj se ata ndjejnë absurditetin e gjithë kësaj”, tha ajo.
Në tetor, 16 emigrantët e parë – nga Bangladeshi dhe Egjipti – mbërritën në qendra me një anije luftarake italiane. Por brenda shtatë ditëve, të 16-të u kthyen në Itali pasi gjyqtarët e emigracionit në gjykatën e Romës hodhën poshtë skemën.
Në fund të nëntorit, një pjesë e stafit italian të punësuar nga Medihospes, kompania që menaxhon operacionet në qendra, nisi të kthehej në Itali.
Burime në ambasadën italiane i thanë POLITICO-s se pavarësisht reduktimeve të stafit muajin e kaluar, të gjitha stacionet mbeten të pajisura plotësisht – të kompletuara me ndërrime policore gjatë gjithë orarit – në rast se vjen një valë e papritur refugjatësh.
Projekti parashikon një qendër pritjeje dhe klasifikimi në Shëngjin, ku fillimisht sillen refugjatët e kapur nga roja bregdetare italiane, përpunohen të dhënat e tyre personale dhe u ofrohen shërbime fillestare të kujdesit shëndetësor.
Pjesa e dytë e operacionit, një kamp paraburgimi në Gjadër, gjendet në brendësi të vendit rreth 8 kilometra nga qyteti i qarkut të Lezhës.
Shëngjini shërbeu gjithashtu si një qendër mbajtjeje për refugjatët afganë, veçanërisht pasi talebanët u kthyen në pushtet në Afganistan në gusht 2021.
Pavarësisht rolit të tij si një strehë e përkohshme, shumë refugjatë mbetën të mbërthyer atje për gati dy vjet, duke pritur një dritë jeshile për t’u zhvendosur në Shtetet e Bashkuara.
Sandër Marashi, kreu i portit në Shëngjin, tha se megjithëse prej javësh nuk ka ardhur asnjë emigrant, “i gjithë stafi italian është ende në port dhe në qendër dhe ata menaxhojnë gjithçka këtu”.
Vendasit në qytetin turistik të Shëngjinit thonë se policia i kalon ditët duke pushuar në hotelin me pesë yje Rafaelo Resort, duke shijuar diellin dhe ushqime deti, ndërsa makinat e tyre të pagabueshme të policisë qëndrojnë të parkuara përpara.
Mediat shqiptare raportojnë se stafi në Gjadër – i izoluar në një fshat malor me vetëm disa qindra vendas për shoqëri – janë të izoluar, të mërzitur dhe gjithnjë e më të indinjuar ndaj kolegëve të tyre të Shëngjinit, të cilët ata pretendojnë se po shijojnë jetën.
Sipas një historie të botuar në revistën e brendshme të policisë italiane, pa refugjatë në dukje, oficerët lokalë të burgut në Gjadër kanë marrë masa për të shpëtuar dhe argëtuar qentë endacakë të fshatit.
“Një dhomë pritjeje shumë e shtrenjtë”
Në prill, qeveria italiane ndau 65 milionë euro për ndërtimin e dy qendrave dhe 2,5 milionë euro të tjera për shpenzimet e stafit italian në vitin 2024.
Në përgjithësi, qeveria vlerësoi se do të shpenzonte rreth 680 milionë euro gjatë pesë viteve të ardhshme për mirëmbajtjen dhe drejtimin e qendrave.
Ndërkohë, qeveria italiane pret një vendim nga Gjykata e Drejtësisë së Bashkimit Evropian, që pritet këtë pranverë, nëse përpunimi i emigrantëve në një vend të tretë është në përputhje me ligjin e BE-së.
“Është thjesht një dhomë pritjeje shumë e shtrenjtë”, tha për POLITICO deputetja e Parlamentit Evropian të Volt, Anna Strolenberg, e cila vizitoi qendrën në Gjadër me D’Antuono.
Megjithatë, policia italiane e punësuar në Shqipëri me kaq pak efekt mori një rritje të konsiderueshme pagash. Ndërkohë që paga mesatare e një oficeri është më pak se 2 mijë euro në Itali, ata të stacionuar në Shqipëri mund të fitojnë deri në 6 mijë euro.
Një emision televiziv shqiptar regjistroi fshehurazi një grup policësh italianë në qendrën e Shëngjinit duke pranuar se pjesën më të madhe të kohës e kalonin në saunën e hotelit, pasi nuk kishin çfarë të bënin tjetër.
Strolenberg argumentoi se plani i Melonit për qendrat e përpunimit në Shqipëri ishte jorealist që në fillim.
“Italia kthen në total rreth 3 mijë persona në vit ose më pak dhe në Shqipëri donin të përpunonin rreth 3 mijç persona në muaj”.
Objektet tashmë kanë filluar të shpërbëhen, shtoi eurodeputetja.
“Në spital, tashmë mund të shihje ujin që pikon nga muret”.
“Dhe në tokë, uji nuk do të largohej”.
Ajo shtoi se ishte e vështirë të imagjinohej se si do të ecë objekti kur të bëhet i populluar.
Model i dështuar apo fitore politike?
Që nga inaugurimi i dy qendrave më 11 tetor, projekti ka marrë vlerësime nga liderët evropianë, duke përfshirë Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen dhe kryeministrin britanik Keir Starmer, të cilët të dy shprehën interes për të përsëritur këtë qasje diku tjetër.
Von der Leyen vlerësoi projektin dhe e quajti atë “një zgjidhje innovative”, duke u kërkuar liderëve të tjerë të BE-së të nxjerrin “mësime nga protokolli Itali-Shqipëri”.
Përpara samitit të fundit evropian në fund të tetorit, Meloni drejtoi një takim jozyrtar mbi “emigracionin dhe zgjidhjet innovative” për të rekrutuar liderë të tjerë të BE-së “të interesuar për çështjen e emigracionit”.
Por Strolenberg thotë se me hapjen e qendrave Meloni vetëm u ka dhënë shpresa të rreme si liderëve evropianë ashtu edhe banorëve të BE-së.
“Politikanët e tjerë në Evropë e shikojnë këtë marrëveshje dhe shpresojnë se do të ketë sukses, se mund të jetë një plan për gjëra të tjera”, tha ajo, duke argumentuar se bisedimet për emigracionin si rezultat do të bëhen “edhe më të polarizuara”.
Të dyja Strolenberg dhe D’Antuono argumentuan se edhe nëse projekti dështon, nuk do të jetë një humbje politike për Melonin.
“Narrativa tani në Itali është se nëse projekti nuk po ndodh, nuk është sepse nuk është një ide e mirë, por sepse ka gjyqtarë komunistë që po shkatërrojnë gjithçka”, sipas D’Antuono, duke theksuar sulmet nga Meloni dhe aleatët e saj politikë drejtuar në atë që ata pretendojnë se është një gjyqësor me prirje progresiste.
“Do të duket se të paktën ajo bëri më të mirën që mundi”, tha Strolenberg.
Ndërkohë, vëmendja tani po përqendrohet edhe tek institucionet si Gjykata e Drejtësisë së BE-së, vendimi i së cilës i lejoi gjykatës së Romës të kërkonte që pjesa e vogël e refugjatëve të dërguar në Shqipëri që nga tetori të kthehej në Itali.
“Parlamenti Evropian po zhvendoset djathtas. Qeveritë evropiane po zhvendosen djathtas. Sa do të qëndrojë pushteti gjyqësor? Nuk besoj se do të zgjasë shumë, sepse ligjet gjithashtu evoluojnë me fuqitë politike”, sipas D’Antuono. /POLITICO/Albanian Post/
