Turqia është shfaqur si një partner kryesor i mundshëm në ristrukturimin e sigurisë evropiane, thonë diplomatët dhe analistët, teksa Evropa përpiqet të forcojë mbrojtjen e saj dhe të gjejë garanci për Ukrainën sipas çdo marrëveshjeje të ardhshme armëpushimi të kërkuar nga Shtetet e Bashkuara.
Vendet evropiane janë të shqetësuara nga plani i presidentit amerikan Donald Trump për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë, i cili ka përmbysur politikën e Uashingtonit, ka ndaluar izolimin e Rusisë me mundësinë e afrimit , ka ngritur presion mbi Kievin pas bisedimeve katastrofike me presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskiy dhe ka rrezikuar lidhjet transatlantike.
Analistët thonë se shtytja e evropianëve për të ruajtur aftësitë ushtarake të Ukrainës dhe për të rënë dakord për garancitë e sigurisë, ndërkohë që rrit mbrojtjen e saj pa Uashingtonin, ka krijuar një mundësi të rrallë për Turqinë për të thelluar lidhjet me Evropën, pavarësisht mosmarrëveshjeve të vazhdueshme mbi sundimin e ligjit, çështjet detare me Greqinë dhe Qipron, dhe ofertën e Ankarasë për anëtarësimin e ngecur prej kohësh në Bashkimin Evropian.
“Vendet evropiane që mendonin se kishin luksin për të përjashtuar Turqinë deri më sot, tani po shohin se nuk mund ta përjashtojnë më Turqinë”, tha Sinan Ulgen, një ish-diplomat turk dhe drejtor i Qendrës për Studime Ekonomike dhe Politike të Jashtme (EDAM).
Duke folur pas bisedimeve me Erdogan në Ankara të mërkurën, kryeministri polak Donald Tusk tha se ai solli një “propozim të qartë që Turqia të marrë përsipër bashkëpërgjegjësinë më të madhe të mundshme” për paqen në Ukrainë dhe stabilitetin rajonal.
Një diplomat i lartë evropian tha se Turqia kishte “pikëpamje shumë të rëndësishme” për atë që nevojitet për paqen në Ukrainë.
Presidenti turk Tajip Erdogan kishte arritur të balanconte marrëdhëniet e tij midis Zelenskiy dhe presidentit rus Vladimir Putin gjatë luftës, tha diplomati, “kështu që ka kuptim ta kemi atë në bord”.
Turqia anëtare e NATO-s ka ushtrinë e dytë më të madhe të aleancës. Ajo ka filluar të prodhojë avionë, tanke dhe transportues detarë të saj në vitet e fundit dhe shet drone të armatosur globalisht, duke përfshirë Ukrainën. Eksportet e saj të industrisë së mbrojtjes arritën në 7.1 miliardë dollarë në 2024.
Në një stuhi bisedimesh dhe vendimesh që nga kthimi i Trump në janar, disa vende evropiane diskutuan formimin e një ” koalicioni të të gatshëmve ” për të ndihmuar Ukrainën. Franca ka ofruar të shqyrtojë shtrirjen e ombrellës së saj bërthamore tek aleatët.
Erdogan dhe ministri i Jashtëm Hakan Fidan kanë thënë se Evropa duhet të përfshijë Turqinë në ristrukturimin e arkitekturës së saj të sigurisë në një mënyrë “të qëndrueshme dhe parandaluese”.
Një zyrtar turk, i cili kërkoi anonimitetin, tha se nuk kishte ende plane të qarta për një arkitekturë të re të sigurisë evropiane apo kontributet e mundshme të Turqisë në të, por disa hapa mund të çojnë përpara bashkëpunimin.
“Në vend që të përfshihet Turqia në projekte në një mënyrë ‘a la carte’, do të ishte më logjike (për Evropën) të kërkonte partneritete në një mënyrë më holistike. Për shembull, ata mund të fillojnë duke përfshirë Turqinë në programin e Mjetit Evropian të Paqes,” tha zyrtari për Reuters, duke iu referuar një nisme të BE-së që mbështet Ukrainën.
