Herën e fundit që Donald Trump ishte president, kryeministri izraelit ishte aq i kënaqur sa i vuri emrin e tij një komuniteti.
Trump Heights është një grup i izoluar shtëpish të parafabrikuara në peizazhin shkëmbor, të spërkatur nga minat e Lartësive të Golanit, një statujë fluturuese me shqiponjë dhe menorah që ruan portën e hyrjes. Maja malore ngjyrë vjollce dalin në qiellin e kaltër në horizont.
Ky ishte shpërblimi i Trump për përmbysjen e politikës së SHBA-së gjysmë shekullore – dhe konsensusit të gjerë ndërkombëtar – duke njohur pretendimet territoriale të Izraelit ndaj Golanit, të pushtuar nga Siria në luftën e vitit 1967 dhe më vonë të aneksuar në mënyrë të njëanshme.
Pyetja për banorët atje – dy duzina familje dhe disa ushtarë të rrëmbyer – është se çfarë ndikimi mund të kenë kandidati republikan Trump ose rivalja e tij demokrate Kamala Harris në interesat e Izraelit në rajon tani.
Elik Goldberg dhe gruaja e tij Hodaya u zhvendosën në Trump Heights me katër fëmijët e tyre për sigurinë e një komuniteti të vogël rural.
Që nga sulmet e 7 tetorit të Hamasit në Izraelin jugor të vitit të kaluar, ata kanë parë luftën e Izraelit me Hezbollahun, një aleat i Hamasit, të përshkallëzohet përgjatë kufirit verior me Libanin, 10 milje larg tyre.
“Gjatë vitit të fundit, hapësira jonë e bukur e gjelbër ka shumë tym, dhe pamja jonë e bukur është një pamje e raketave që Hezbollahu po na dërgon”, tha Elik. “Kjo është një zonë lufte dhe ne nuk e dimë se kur do të përfundojë.”
Elik më thotë se dëshiron që administrata e re amerikane “të bëjë gjënë e duhur”. Kur pyes se çfarë do të thotë kjo, ai përgjigjet: “Mbështesni Izraelin”.
“Përkrahni djemtë e mirë dhe kini sensin e përbashkët të së drejtës dhe të gabuarës,” thotë ai.
Është lloji i gjuhës që dëgjoni shumë në Izrael. Është gjithashtu lloji i gjuhës që Trump kupton.
Ai fitoi favorin e liderit izraelit, Benjamin Netanyahu, gjatë qëndrimit të tij të fundit si president i SHBA-së, duke hequr dorë nga një marrëveshje bërthamore me Iranin, të cilën Izraeli e kundërshtoi, duke ndërmjetësuar marrëveshjet historike të normalizimit me disa vende arabe dhe duke njohur Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit – duke iu kundërvënë politikës së SHBA-së për dekada.
Netanyahu dikur e quajti atë “miku më i mirë që Izraeli ka pasur ndonjëherë në Shtëpinë e Bardhë”.
Ndërsa Amerika përgatitet për të votuar, udhëheqësi izraelit nuk e ka fshehur vlerësimin e tij për kandidatin republikan – dhe sondazhet sugjerojnë se ai nuk është i vetëm.
Rreth dy të tretat e izraelitëve do të preferonin ta shihnin Trump përsëri në Shtëpinë e Bardhë, sipas sondazheve të fundit.
Më pak se 20% duket se duan që Kamala Harris të fitojë. Sipas një sondazhi, kjo bie në vetëm 1% mes vetë mbështetësve të Netanyahut.
Gili Shmuelevits, 24, duke bërë pazar në tregun Machane Yehuda të Jerusalemit, tha se zonja Harris “tregoi ngjyrat e saj të vërteta” kur u duk se ishte dakord me një protestues në një tubim që akuzoi Izraelin për gjenocid. Zëvendëspresidenti tha se “ajo për të cilën ai po flet, është e vërtetë”.
Ajo më vonë sqaroi se nuk besonte se Izraeli po kryente gjenocid.
Rivka, duke bërë pazar aty pranë, tha se ishte “100% për Donald Trump”.
“Ai kujdeset më shumë për Izraelin. Ai është më i fortë kundër armiqve tanë dhe nuk ka frikë”, tha ajo. “E kuptoj që njerëzit nuk e duan atë, por nuk kam nevojë ta dua. Unë kam nevojë që ai të jetë një aleat i mirë për Izraelin.”
Për shumë njerëz këtu, aleatët e mirë kurrë nuk bëjnë presion, kritikë apo kufizim. Lufta në Gaza ka ndihmuar në krijimin e një pyke midis Izraelit dhe aleatit të tij amerikan.
Harris ka qenë më i hapur në thirrjen për një armëpushim në Gaza dhe ka vënë më shumë theks në çështjet humanitare.
Pas takimit me Netanyahun në Shtëpinë e Bardhë në korrik, ajo tha se “nuk do të heshtë” për situatën në Gaza dhe tha se i kishte shprehur atij “shqetësimin e saj serioz për shkallën e vuajtjes njerëzore” dhe vdekjen e civilëve të pafajshëm.
Trump e ka cilësuar përfundimin e luftës në termat e “fitores” së Izraelit dhe ka kundërshtuar një armëpushim të menjëhershëm në të kaluarën, duke i thënë Netanyahut “bëni atë që duhet të bëni”.
Por shumë palestinezë shohin pak shpresë në secilin nga kandidatët.
“Vlerësimi i përgjithshëm është se demokratët janë të këqij, por nëse Trump zgjidhet do të jetë edhe më keq”, tha Mustafa Barghouti, një analist dhe politikan i respektuar palestinez në Bregun Perëndimor të pushtuar.
“Dallimi kryesor është se Kamala Harris do të jetë më e ndjeshme ndaj ndryshimit të opinionit publik amerikan dhe kjo do të thotë më shumë në favor të një armëpushimi.”
Lufta e Gazës ka rritur presionin nga aleatët e SHBA si Arabia Saudite për përparim drejt një shteti palestinez.
Por asnjëri nga kandidatët nuk e ka vënë themelimin e një shteti palestinez në krye të agjendës së tyre.
Kur zoti Trump u pyet gjatë debateve presidenciale nëse do ta mbështeste atë, ai u përgjigj: “Duhet të shoh”.
Shumë palestinezë kanë hequr dorë nga premtimi për një shtet palestinez – dhe nga mbështetja e SHBA-së në përgjithësi.
“Ndjenja e përgjithshme është se SHBA-ja ka dështuar në mënyrë drastike në mbrojtjen e ligjit ndërkombëtar, ka dështuar palestinezët më shumë se një herë [dhe] ka marrë anën e njëanshmërisë totale ndaj Izraelit”, tha Mustafa Barghouti.
“Çështja e një shteti palestinez nuk është gjë tjetër veçse një slogan”.
Për çështje më të gjera rajonale si Irani, të dy kandidatët historikisht kanë pasur qasje të ndryshme me Trump që së fundi këshillon Izraelin që “të godasë së pari bërthamën dhe të shqetësohet për pjesën tjetër më vonë”.
Ai po fliste përpara se Izraeli të kryente sulme ndaj Iranit si hakmarrje për një sulm raketor iranian në fillim të këtij muaji.
“Ndoshta Trump do të luante më fort dhe iranianët do të ishin më hezitues nëse ai do të ishte president”, tha ish-ambasadori izraelit në SHBA, Danny Ayalon, por ai thotë se është e lehtë të mbivlerësohen dallimet midis dy kandidatëve.
Si Harris ashtu edhe Trump po flasin tani për të bërë një marrëveshje të re për të bllokuar rrugën e Iranit drejt një arme bërthamore dhe të dy duan të zgjerojnë marrëveshjet e normalizimit midis Izraelit dhe vendeve fqinje arabe – në veçanti Arabisë Saudite.
Ajo që do të ishte ndryshe është qasja e tyre.
“Unë mendoj se nëse është Kamala Harris [në Shtëpinë e Bardhë], drejtimi do të jetë nga poshtë lart,” tha Danny Ayalon, që do të thotë se armëpushimet në Gaza dhe Liban do të ishin të parat, përpara se t’i drejtohemi çështjeve më të mëdha të Iranit ose aleancave të reja rajonale. .
Me Trump, thotë ai, “drejtimi do të ishte nga lart-poshtë – ai do të shkojë drejt e në Teheran dhe prej andej, do të përpiqet të zgjidhë të gjitha pikat dhe teatrot e ndryshme në të gjithë Lindjen e Mesme”.
Individët politikë si në Izrael ashtu edhe në SHBA e shohin Kamala Harrisin si më afër pozicioneve tradicionale dypartiake të Amerikës mbi politikën e jashtme në Lindjen e Mesme – dhe Donald Trump si të paparashikueshëm, ngurrues për të përfshirë Amerikën në konfliktet e jashtme dhe të prirur për marrëveshje ad-hoc.
Por ambasadori Ayalon beson se nuk është vetëm politika që ka ndikim në disponimin publik në Izrael.
“Biden qëndroi pranë Izraelit gjatë gjithë vitit,” tha ai. “Por nuk e mora njohjen e tij [për shkak të] gjërave si mosftimi i tij në Shtëpinë e Bardhë – gjëra që janë më shumë optike sesa çështje reale.”
Kur bëhet fjalë për marrëdhëniet SHBA-Izrael, thotë ai, gjestet publike – dhe emocionet – kanë rëndësi.
“Shumë gjëra janë personale. Interesat [të përbashkëta] janë të dhëna, por personalitetet kanë rëndësi.”
Nga tani deri në zgjedhjet në SHBA më 5 nëntor, korrespondentët e BBC-së anembanë botës po eksplorojnë ndikimin që mund të ketë rezultati i tij se ku janë dhe çfarë bëjnë njerëzit në mbarë globin nga kjo garë për Shtëpinë e Bardhë./BBC/
